Bộ 13 Đề thi Văn THPT Quốc Gia các năm (Có đáp án)

ĐỀ SỐ 1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐỀ THI CHÍNH THỨC
KỲ THI TỐT NGHIỆP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NĂM 2024
Bài thi: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề
I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)
Đọc đoạn trích:
Tôi từng đứng trước dòng sông và nhìn nước chảy. Chảy trong ban mai, chảy trong hoàng hôn và chảy trong bóng tối. Và tôi nghĩ về lịch sử của sự sáng tạo. Lịch sử của sáng tạo nghệ thuật trên thế gian này giống như sự chày của dòng sông. Không bao giờ ngưng nghỉ. Thế hệ nước này tiếp thế hệ nước trước đó để tạo ra vẻ đẹp huy hoàng của những dòng sông. Cũng như thế hệ nghệ sỹ này tiếp thế hệ nghệ sỹ khác tạo nên lịch sử nghệ thuật của nhân loại. Các thế hệ nghệ sỹ luôn mang lại một sức sống mới cho nghệ thuật. Họ tiếp nhận sự truyền cảm của thế hệ trước. Nếu không có những thế hệ nghệ sỹ trước đó thì các nghệ sỹ của thế hệ tiếp theo sẽ không có nguồn lực để sáng tạo và khai phá. Nhưng nếu không có những nghệ sỹ của thế hệ tiếp theo thì nghệ thuật bắt đầu rơi vào bất động và đi tới hủy diệt. Tất cả giống như nước chuyển động trong một dòng sông. Sự mới mẻ trong nhịp chảy của nước chính là sự sống của dòng sông. Việc các nghệ sỹ thế hệ tiếp theo chỉ sao chép nghệ thuật của các nghệ sỹ đi trước chính là sự "ngưng chảy" của con sông nghệ thuật. Và đấy là cái chết.
Đừng bao giờ tách rời con nước hôm qua với con nước hôm nay. Đừng tách rời các thế hệ nước ra khỏi con sông, cũng như đừng tách rời các thế hệ nghệ sỹ ra khỏi dòng chảy của nghệ thuật. Đại dương mênh mông không phải là một khối bất động. Nó chứa đựng những giọt nước trong sự thống nhất thẳm sâu và cao cả của nó.
Nếu tách rời từng giọt nước ra khỏi sự thống nhất của đại dương thì chúng ta chỉ nhìn thấy những giọt nước nhỏ bé, đơn độc và dần dần biến mất. Khi tôi chạm tay vào con sông, tôi thấy sự tinh khiết và sức chảy của nước. Trong sự tinh khiết và sức chảy của nước hôm nay chứa đựng sự tinh khiết và sức chảy của nước từ ngàn năm trước.
(Trích Dòng sông và những thế hệ của nước, Nguyễn Quang Thiều
Viết & đọc - Chuyên đề mùa thu 2023, Nhiều tác giả, NXB Hội Nhà văn, 2023, tr. 8)
Trả lời các câu hỏi sau:
Câu 1. Theo đoạn trích, điều gì tạo nên lịch sử nghệ thuật của nhân loại?
Câu 2. Trong đoạn trích, nếu không có những thế hệ nghệ sỹ trước đó thì các nghệ sỹ của thế hệ tiếp theo sẽ như thế nào?
Câu 3. Việc liên tưởng dòng chảy của con sông với lịch sử sáng tạo nghệ thuật trong đoạn trích có tác dụng gì?
Câu 4. Từ suy ngẫm của tác giả "Nếu tách rời từng giọt nước ra khỏi sự thống nhất của đại dương thì chúng ta chỉ nhìn thấy nhũng giọt nước nhỏ bé, đơn độc và dần dần biến mất", anh/chị rút ra bài học gì về lối sống cho bản thân?
II. LÀM VĂN (7,0 điểm)
 Câu 1 (2,0 điểm)
Viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý nghĩa của việc tôn trọng cá tính.
Câu 2 (5,0 điểm)
Trong đoạn trích Đất Nước (trích trường ca Mặt đường khát vọng), nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm viết:
Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái "ngày xửa ngày xưa ..." mẹ thường hay kể.
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn
Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc
Tóc mẹ thì bới sau đầu
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn
Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng
Đất Nước có từ ngày đó...
Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi "con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc"
Nước là nơi "con cá ngư ông móng nước biến khơi"
Thời gian đằng đẳng
Không gian mênh mông
Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ
(Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2020, tr. 118-119)
Anh/Chị hãy phân tích đoạn thơ trên; từ đó, nhận xét về sự kết hợp giữa cảm xúc và suy tư của Nguyễn Khoa Điềm được thể hiện trong đoạn thơ.
Gợi ý tham khảo Ngữ văn tốt nghiệp THPT năm 2024
I. ĐỌC HIỂU
Câu 1. Theo đoạn trích được nêu thì điều tạo nên lịch sử nghệ thuật của nhân loại đó chính là thế hệ nghệ sĩ này tiếp nối thế hệ nghệ sĩ khác.
Câu 2. Trong đoạn trích “Nếu không có những thế hệ nghệ sĩ trước đó” thì các nghệ sĩ của các thế hệ tiếp theo sẽ không có nguồn lực lực để sáng tạo và khai phá.
Câu 3. Việc liên tưởng dòng chảy của con sông với lịch sử sáng tạo nghệ thuật có các tác dụng như sau:
- Giúp câu văn thêm sinh động, hấp dẫn, người đọc dễ hình dung.
- Tạo sự liên tưởng độc đáo, nhấn mạnh tính liên tục, tiếp nối trong sáng tạo nghệ thuật.
Qua đó tác giả khẳng định, sáng tạo nghệ thuật là một quá trình diễn ra liên tục, có sự kế thừa, tiếp nối từ thế này sang thế hệ khác. Thế hệ sau không chỉ phát huy những giá trị thế hệ trước để lại mà còn phải khai phá, sáng tạo để dòng chảy nghệ thuật luôn luôn phát triển.
Câu 4. Học sinh dựa vào câu nói được trích dẫn đưa ra suy nghĩ phù hợp. Sau đây là gợi ý: Bài học về sự đoàn kết.
II. LÀM VĂN
Câu 1
Yêu cầu về hình thức: Đoạn văn khoảng 200 chữ, không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ. Đảm bảo đủ 3 phần: mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn.
Yêu cầu về nội dung: Làm sáng tỏ được vấn đề nghị luận: Ý nghĩa của việc tôn trọng cá tính
Bài làm có thể triển khai theo nhiều cách, sau đây là gợi ý:
1. Mở đoạn
Giới thiệu vấn đề: ý nghĩa của việc tôn trọng cá tính
2. Thân đoạn
a. Giải thích
- Cá tính là những đặc điểm, suy nghĩ, tính cách riêng biệt và độc đáo của một người.
- Tôn trọng cá tính là chấp nhận, ghi nhận và đánh giá cao những đặc điểm, tính cách riêng biệt của mỗi cá nhân; tôn trọng quan điểm, giá trị và cách tiếp cận cuộc sống.
→ Điều này mang ý nghĩa to lớn góp phần tạo ra một sự đa dạng phong phú trong xã hội.
b. Phân tích
-Tôn trọng sự khác biệt là việc hiểu và đánh giá cao những đặc điểm đó, không phải chỉ riêng về bản thân mình mà còn về những người xung quanh. Việc lắng nghe và thấu hiểu quan điểm của người khác không chỉ là một dấu hiệu của sự tôn trọng mà còn là cơ hội để mở rộng tầm nhìn và hiểu biết.
- Ý nghĩa của việc tôn trọng cá tính góp một phần không nhỏ trong cuộc sống của mỗi người:
+ Giúp con người phát triển bản thân: Khi được tôn trọng, cá nhân cảm thấy được thấu hiểu, từ đó có động lực để phát triển bản thân một cách toàn diện.
+ Nâng cao chất lượng mối quan hệ: Khi tôn trọng cá tính của nhau, mọi người có thể dễ dàng kết nối, thấu hiểu và đồng cảm với nhau hơn.
+ Tạo dựng môi trường sống tích cực: Cộng đồng và xã hội tôn trọng cá tính sẽ đa dạng, phong phú và thú vị hơn.
+ Thúc đẩy sự phát triển chung của xã hội: Khi mỗi cá nhân được tôn trọng cá tính, họ sẽ có ý thức trách nhiệm và cống hiến cho xã hội nhiều hơn.
- Minh chứng: Các ví dụ cụ thể về những người biết tôn trọng sự khác biệt, như các nhà lãnh đạo có khả năng lắng nghe ý kiến của mọi người và xây dựng các quyết định dựa trên sự đa dạng này.
c. Phản đề
Tuy nhiên, vẫn còn những người không thể chấp nhận sự khác biệt và luôn cố gắng áp đặt quan điểm của mình lên người khác. Họ không nhận ra rằng sự đa dạng là điều tốt đẹp và cần thiết cho sự phát triển của mỗi cá nhân và xã hội.
d. Liên hệ bản thân: Tôn trọng sự khác biệt là một sự lựa chọn, và điều này bắt đầu từ chính bản thân mỗi người. Chúng ta cần nhận ra giá trị của sự đa dạng và hãy là những người mở cửa cho sự đổi mới và sự hòa hợp.
3. Kết đoạn
Trong một thế giới đa dạng như ngày nay, việc tôn trọng sự khác biệt không chỉ là một nguyên tắc mà còn là một bài học quý giá. Chúng ta cần nhận thức rằng sự đa dạng là nguồn lợi thế và cơ hội, và chỉ khi biết tôn trọng sự khác biệt, chúng ta mới có thể xây dựng được một xã hội bình đẳng và hòa bình.
Câu 2.
1. Mở bài
- Nguyễn Khoa Điềm là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. Thơ ông chứa đựng sự suy tư và đậm chất triết lý.
- Bài thơ Đất Nước được trích từ trường ca Mặt đường khát vọng. Đây là một trong những thi phẩm tiêu biểu của nhà thơ với tư tưởng bao trùm tác phẩm: “Đất Nước của nhân dân”.
- Khái quát vấn đề: Đoạn thơ nằm ở phần đầu. Từ đó nhận xét về sự kết hợp giữa cảm xúc và suy tư của Nguyễn Khoa Điềm được thể hiện trong đoạn thơ.
2. Thân bài
2.1. Cảm nhận đoạn trích
a. Thời điểm sinh thành nên Đất Nước
Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái ngày xửa ngày xưa mẹ thường hay kể.
- Nguyễn Khoa Điềm đã mở đầu không phải bằng triều đại, con số mà bằng cách nói giản dị, gần gũi, nhà thơ đã hình dung về Đất Nước:
+ Khi “ta” biết nhận thức, đã đủ hiểu biết ta đã thấy Đất Nước tồn tại, thành hình, thành dạng. Cách nói “Đất Nước đã có rồi”: là cách nói phỏng đoán, nhưng diễn đạt một điều chân lý: Đất Nước có trước tất cả mỗi chúng ta.
+ Đất Nước có trong những cái “ngày xửa, ngày xưa mẹ thường hay kể”, “ngày xửa ngày xưa” cụm từ ấy dẫn lối vào những câu chuyện rất xa xưa, rất xa với thời điểm hiện tại, nơi đó có thế giới của cổ tích, của những buổi khai thiên lập địa. Và từ những cái xa xưa ấy, thế giới của những câu chuyện cổ tích, Đất nước đã tồn tại. Hay nói cách khác, khi ta truy về từ tận thủa hồng hoang, nhưng vẫn không thể trả lời thật chính xác thời điểm ra đời Đất nước.
b. Quá trình hình thành và phát triển của Đất nước
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn.
- Chúng ta chú ý vào hai tiếng “bắt đầu”, điều nhà thơ muốn diễn đạt ở đây giản dị mà thật sâu sắc: Không gian Đất nước đã được hình thành từ rất lâu, đó là cái nôi bao bọc con dân đất Việt. Nhưng không gian ấy chỉ được gọi là Đất nước khi nó bắt đầu có văn hoá, phong tục. Hình ảnh Đất nước bắt đầu bằng miếng trầu chính là cách nói dung dị mà triết lý đó. Và như vậy, ta hiểu rằng Đất nước có quá trình hình thành song hành với quá trình xuất hiện văn hoá, phong tục.
Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc
- Cụm từ “biết trồng tre mà đánh giặc” gợi cho người đọc nhớ tới truyền thuyết Thánh Gióng. Cậu bé vươn vai trở thành tráng sĩ, nhổ tre đuổi giặc ra khỏi bờ cõi. Từ đây ta có thể hiểu ý thơ của Nguyễn Khoa Điềm ở hai chữ “lớn lên”. Tác giả đã diễn tả hình ảnh Đất Nước vươn mình qua đấu tranh, qua xây dựng, gìn